Edward de Bono (1933) is een Brits psycholoog, managementauteur en arts. De Bono bedacht het ‘lateraal denken’ en het concept van de ‘zes denkhoeden (six thinking hats)’ in 1985. Deze methode is nuttig om ideeën te selecteren, beoordelen en kan onderdeel zijn van een brainstormsessie.
Introductie Zes Denkhoeden
Bij een brainstormsessie gaat het niet alleen om het genereren van zoveel mogelijk ideeën, maar ook om het actief selecteren en beoordelen van ideeën die verder uitgewerkt kunnen worden. Met de denkhoeden van De Bono kunnen de ideeën vanuit verschillende hoeken bekeken worden en de verschillende aspecten van een idee gestructureerd belicht worden.
Het denkproces wordt opgesplitst in denkrollen en denkrichtingen, door middel van gekleurde hoeden. Het doel is dat de ervaring en intelligentie van alle deelnemers gebruikt wordt in alle richtingen.
De zes denkhoeden van De Bono zijn wit (informatief), rood (emotioneel), zwart (kritisch), geel (optimistisch), groen (creatief) en blauw (controlerend).
De denkhoeden kunnen op verschillende manieren ingezet worden bij het selecteren van ideeën. Er kan gekozen worden om iedere deelnemer een andere kleur denkhoed te geven. De deelnemers bekijken de ideeën dan continu vanuit hun eigen gekleurde denkhoed (optie 1).
Ook kan gekozen worden om iedere deelnemer dezelfde kleur hoed te geven bij het bekijken van het idee en met de gehele groep alle kleuren denkhoeden per idee af te gaan (optie 2). Hoewel optie 2 de originele manier is, is deze wel tijdrovend. Het is verstandig om eerst een grove selectie van ideeën te maken met optie 1 en vervolgens de grove selectie ideeën te beoordelen via optie 2.
De Bono zes denkhoeden wordt voornamelijk gebruikt in brainstormsessies, maar kan ook in vergaderingen of als evaluatie ingezet worden.
De zes denkhoeden
- Witte denkhoed: informatief. Reageert vanuit objectieve informatie, met feiten en cijfers.
- Rode denkhoed: emotioneel. Reageert vanuit emotie, intuïtie en gevoelsoordeel.
- Zwarte denkhoed: kritisch. Focust op risico’s, zwakke plekken en gevaren.
- Gele denkhoed: optimistisch. Focust op voordelen en de positieve kant,
- Groene denkhoed: creatief. Reageert associatief, vanuit nieuwe mogelijkheden en lateraal denken
- Blauwe denkhoed: controlerend. Reageert samenvattend, analyserend en filtert.
Executing the Method
-
Stap 1: brainstorm ideeën
Stel voor deze methode een moderator aan en maak een groep van 3 tot 6 personen. Verzamel alle ideeën die voorafgaand in een brainstormsessie zijn genereert op post-its. De moderator gaat alle ideeën af met de deelnemers.
-
Stap 2: De Bono opties
Bepaal, voorafgaand aan het selecteren van ideeën, in groepsverband op welke manier de denkhoeden in de sessie worden toegepast. Maak een keuze uit optie 1, optie 2 of een combinatie daarvan. Houdt ook rekening met het aantal personen in de groep en het verdelen van de denkhoeden. Bij minder dan 6 personen kan ook gedacht worden aan het geven van twee of drie kleuren denkhoed aan een deelnemer of te kiezen voor optie 2. Bij meer dan 6 personen in combinatie met optie 1 kunnen deelnemers een kleur denkhoed delen met elkaar. Doe dit naar eigen keuze en inzicht.
-
Stap 3: Denkhoeden toepassen
De moderator houdt de controle in het proces. De moderator leidt ook de discussie en bepaald welke denkhoed/deelnemer er aan het woord is. Iedere deelnemer geeft een reactie op het idee, dat op dat moment behandeld wordt, vanuit de aangewezen kleur denkhoed en de bijbehorende denkrichting.
-
Stap 4: Ideeën selecteren
Na het bekijken van de ideeën kan een selectie worden gemaakt. Doe dit naar aanleiding van de discussie over elk idee en op basis van de uitkomsten vanuit de denkhoeden. Elk idee is immers vanuit diverse hoeken belicht.
-
Stap 5: Ideeën uitwerken
Wanneer de ideeën geselecteerd en beoordeeld zijn kunnen de ideeën verder uitgewerkt worden.
Necessities
Advantages & Disadvantages
-
De zes denkhoeden leren je op een efficiënte, kritische en rechtvaardige manier ideeën te belichten, beoordelen en selecteren, door alle kanten van een situatie, probleem of idee te bekijken.